Het zal een jaar of vijf geleden zijn dat ik in de Ardennen, om precies te zijn in het stadje Durbuy, voor een museum of galerie een bord zag hangen met de tekst: ‘Peinture de Martine van Wageningen’.

Binnen trof ik, bij toeval, de schilderes Martine van Wageningen aan die eigenlijk Martijntje van Wageningen heette, in Zuid-Frankrijk woonde, inderdaad oorspronkelijk uit Nederland kwam en graag een keer wilde exposeren in de stad van haar achternaam.

‘What’s in a name’ laat Shakespeare Julia zeggen wanneer blijkt dat ze niet met Romeo kan trouwen omdat hun achternamen die van twee rivaliserende families zijn die elkaar niet kunnen luchten of zien.

Een naam zegt misschien niet alles maar wel veel. Mijn vermoeden dat Martine van Wageningen uit Nederland kwam en haar voorouders zeer waarschijnlijk uit Wageningen bleek in ieder geval te kloppen.

Op 18 augustus 1811 moesten alle Nederlanders, op bevel van Napoleon Bonaparte, zich op het gemeentehuis laten registreren met een achternaam. Veel Nederlanders noemden zich toen naar de oorspronkelijk woonplaats van hun familie.

Als we vandaag de dag in het telefoonboek van Wageningen kijken dan zien we aan de achternamen dat waarschijnlijk het merendeel van de 37 000 Wageningers oorspronkelijk van heinde en ver komt. Dat moet ook wel want in de 17de eeuw had onze stad minder dan duizend inwoners.

Niet alleen vandaag de dag is Wageningen met zijn 160 nationaliteiten een ‘International city of life sciences’ want twee eeuwen geleden bestond onze stad ook al voor het merendeel uit wat we tegenwoordig allochtonen noemen. Alleen kwamen ze vroeger niet uit Syrië maar uit Zetten. Of, zoals blijkt uit de achternaam van onze burgemeester, uit Roermond.

Een heel alfabet, Van Aken tot Van Zetten (behalve de x want x is de onbekende) met Wageningers uit den vreemde, heb ik ooit in een gedicht verwerkt.
 
Ik en Wij

Wageningers
Met achternamen als getuigen
Van een verleden verdreven verdwaald
Vertwijfeld vrijwillig verliefd vertrokken

Van Aken
Van Brakel, Van de Craats, uit Dumrese
Van Elden, uit Fogteloo, Van Ginkel
Van Holland, Van Ingen, Van Jeveren
Van Kleef, Van Lent, Van Manen
Van Nimwegen, Van Ommeren
Van Putten, uit Quinten, Van Roekel
Van Schaik, Van Tiel, Uitdehaag
Van Voorst, Van Wely, van IJzendoorn
Van Zetten

Van heinde maar ook van ver
Van ver achter onze horizon
Verdreven verdwaald vertwijfeld
Vrijwillig verliefd vertrokken verankerd
In Wageningen

Ik en Wij

2014-09-30